Trên
báo Việt ngữ in và mạng, và cả Đài TV3 và Canal+ của Pháp,
trong gần đây nói nhiều về t́nh h́nh một số người Việt nam đến
lậu từ Việt nam, tập trung sống trong cánh rừng vùng Calais ở
Miền cực Bắc Pháp để chờ người dẩn trốn qua Anh lao động . Cỏ
May cũng đă 2 lần, qua Thư Paris, báo động dư luận về hiện
tượng này . Nay Cỏ May trở lại chuyện dài về người Việt ở
Calais thêm một lần nữa v́ vừa nhận đưọc nhiều thông tin mới,
cụ thể từ ông Huỳnh Tâm thâu lượm được sau nhiều chuyến viếng
thăm, chụp h́nh, quay phim và phỏng vấn một số người mới tới
và những người đang ở đó từ nhiều tháng trước . Hiện có trên
300 người và con số này gần như thường xuyên tại đây.
Mùa
đông năm nay khá lạnh, -7°C lúc trước Noel . Những người Việt
nam nhập cư bất hợp pháp sống trong những túp lều che mái bằng
nylon, trên nền đất, từ nhiều tháng qua để chờ người tới dẩn
trốn qua xứ Anh làm việc .
Ăn uống,
quần áo, vật dụng... nhờ người địa phương, người Pháp và Việt
nam tỵ nạn cộng sản sau 75, giúp đỡ.
Thuốc
men, chăm sóc sức khỏe, nhờ Hồng Thập Tự và Y sĩ không Biên
giới mỗi tuần một lần .
Tất cả
sống cùng khổ chờ ngày mai. Nhưng ngày mai lại vô cùng ảm đạm,
thê lương, không ai có thể quay trở lại cho dầu có chịu phủi
tay mất tất cả đi nữa !

Rừng
Tétéghem : điểm hẹn
Tên
rừng Tétéghem của Tỉnh Calais có lẻ là tiếng Pháp đầu tiên mà
những người Việt nam tới đây học nói và thuộc ḷng . Có khi
tiếng Tétéghem c̣n ám ảnh người Việt nam ở đây đến suốt đời,
hoặc bám theo họ xuống mồ .
Tétéghem là điểm hẹn trải rộng dài theo xa lộ A26 với 50 băi
đậu xe tải hạng nặng . Dọc theo xa lộ A26, quốc lộ N24 và N25,
có trên 200 nhà kho chứa hàng xuất cảng trước kia nay bỏ hoang
phế . Điểm hẹn nối liền bởi 4 trục lộ liên tỉnh với 70 băi đậu
xe công cộng dành riêng cho xe vận tải hạng nặng đến từ nội
địa Pháp và các quốc gia Âu châu nghỉ ngơi trước khi xuống phà
hoặc đường hầm để qua xứ Anh . Nơi đây cách Paris khoảng 300
km .
Giống
như trong một phim trinh thám, người dẩn công nhân lao động
hết một chặn đường hoặc tới điểm hẹn, biến mất ngay . Người
mới tới đây, vừa để hành lư xuống là đi t́m vật liệu để dựng
lều tạm trú mưa nắng . Họ lấy vài nhánh cây trong rừng, kiếm
những tấm nylon chấp vá lại với nhau làm mái . Trong số những
người ở đây, có người leo lên xe vận tải 30 lần, ở tù nhiều
lần, đi bộ hơn 50km trở lại rừng Tétéghem để chờ dịp khác .
Có
nhiều người đă từng sống ở Nga hơn mươi năm nay tới đây t́m cơ
hội thay đổi cuộc đời cho khá hơn . Ở Nga, họ ở trong nhà và
mùa đông được sưởi nên không bị lạnh cóng . Điểm hẹn bến Cảng
Calais là ở trong rừng, không có nhà cửa, nên mọi người đều
chịu cái lạnh mùa đông ngoài trời . Quần áo mặc nhiều lớp
nhưng da thịt bị lạnh làm nứt ra, trông không khác ǵ mặt đất
ruộng rẩy Miền Trung mùa hạn hán kéo dài .

Một phụ
nữ Nghệ An đă đưa 7 000 $US cho một Tổ chức ở Việt nam đưa
người đi lao động nước ngoài bẳng cách thế chấp ngôi nhà từ
đường từ 3 đời . Bắt đầu lộ tŕnh dài một tháng 7 ngày, chị đi
tới Moscou ( Nga ), qua Đức, rồi tới Dunkerque ( Pháp ), thành
phố gần điểm hẹn . Ở Moscou, chị bị Tổ chức đ̣i thêm 2000 $US
. Chị biết ḿnh bị lừa . Tới đây, chị tính ra đă mất hết 9000
$US . Một người khác thế chấp 3 thửa ruộng lấy 300 triệu đvn
bằng 16 000 $US để mua chổ đi ra nước ngoài lao động . Những
người mới tới Tétéghem trước sau vài ngày, nay quen biết nhau,
nên cùng kể lại cuộc hành tŕnh của ḿnh . Hoàn cảnh không ai
giống ai . Có người phải mất tới 13000 $US, tuy giá cả lúc hợp
đồng là 7500 $US .
Ra băi
đợi xe và « nhảy xe »
Khi xe
hàng chạy tới, theo ngày giờ được thông báo trước, từng tốp 3,
4 người nắm tay nhau t́m cách leo lên mui xe khi xe đang chạy
chậm ở quảng đường ấy . Phụ nữ được đàn ông đỡ giúp leo lên
trước . Người lên được trên mui xe đưa tay kéo người c̣n ở
dưới leo tiếp lên . Trước khi đi « nhảy xe », mọi người lo ăn
cơm thật no v́ suốt cả ngày hôm đó phải nhịn đói . Có khi phải
nhịn đói hai ngày liền v́ gặp lúc t́nh h́nh khó khăn .
« Nhảy
xe » thường có nhiều cách. Hoặc leo lên mui và nằm im trên đó
. Thường xe chạy lắc mạnh dễ làm cho người té xuống đất . Cuối
năm rồi, một thanh niên 27 tuổi, quê ở Hải dương, có vợ 2 con,
bị té từ trên mui xuống và xe cán chết . Bạn ở rừng Tétéghem
tổ chức tang lễ cho anh ấy v́ cảnh sát Pháp thông báo cho Ṭa
Đại sứ Hà nội ở 68, rue Boileau, Paris 16 biết nhưng nơi đây
họ không trả lời . Hoặc mở khóa vào thùng xe. Nhưng ở trong
thùng xe nguy hiểm v́ nhiều khi bị chết ngộp hoặc chết lạnh
nếu gặp thùng xe đông lạnh . Cách sau cùng là đeo dưới lườn xe
và chịu như vậy cho xe chạy suốt 40 km .
« Nhảy
xe » mới chỉ là cách thoát khỏi điểm hẹn . Khi qua tới bên kia
bờ biển, tức tới đất Anh, người lao động việt nam đi lậu c̣n
phải t́m cách thoát qua hàng rào kiểm soát của cảnh sát Anh .
Biết có người thường xuyên đi lậu qua Anh, nhưng v́ số xe hàng
qua Anh quá đông nên cảnh sát Anh không thể kiểm soát kỷ được
. Nếu kiểm soát từng xe th́ bị giới vận tải la ó phản đối,
điều này sẽ ảnh hưởng bất lợi cho kinh tế của Anh. (Nếu là
công an hà nội th́ xe từng chiếc phải dừng lại, công an sẽ mở
từng bù-lon, con ốc để kiểm soát bắt cho được kẻ địch ẩn trốn
trong xe).
« Nhảy
xe » thập tử nhứt sanh như vậy mà trong những người đi t́m
đường sống này có người đă nhảy 20 lần trong 3 tháng mà không
lọt . Một phụ nữ nhảy 7 lần, qua tới bên Anh, nhưng không chui
qua lọt được ṿng kiểm soát nên đành phải quay trở lại điểm
hẹn .
Điểm
hẹn tuy trong cánh rừng Tétéghem của vùng Calais nhưng nơi đây
cũng bị chi phối nghiêm ngặt bởi một thứ luật giang hồ bất
thành văn : rừng nào cọp nấy . Các nhà kho là giang sơn riêng
của đám người đông âu và trung đông cùng lấy nước Anh làm mục
tiêu . Nhưng đối với những người này, có khi mục đích theo
đuổi lại khác xa hơn . Họ chiếm nơi đây từ khi trại Sangate bị
ông Sarkozy đóng cửa lúc ông làm Tổng trưởng Nội vụ . Người
Việt nam mới tới lúc sau này nên chọn cánh rừng làm lănh thổ .
Chánh
sách « Xóa đói giảm nghèo.» và « Đề án hổ trợ các Huyện nghèo
đẩy mạnh xuất khẩu lao động »
Đây là
Chánh sách của đảng và Nhà nước nên hệ thống ngân hàng Chánh
sách Phát triển của Nhà nước quảng cáo rầm rộ nhứt hiện nay là
Ngân Hàng Chánh sách xă hội Việt nam, Ngân Hàng Phát triển
Việt nam, Ngân Hàng Đầu tư và Phát triển Việt nam, Ngân Hàng
Quân đội... Ngoài ra c̣n có Quỉ Tín dụng nhân dân, Ngân Hàng
thương măi Cổ phần Đô thị cùng tham gia tài trợ Chương tŕnh «
Xóa đói giảm nghèo » và « Đề án hổ trợ càc Huyện nghèo đẩy
mạnh xuất khẩu lao động ».
Xuất
khẩu lao động thuộc diện Chánh sách của đảng và Nhà nước . Có
sẳn một hệ thống ngân hàng để tài trợ cho người xin đi lao
động nước ngoài . Nhưng trên thực tế, muốn có tiền chi trả cho
Ban tổ chức đưa người đi, phải vay ngân hàng v́ người đi lao
động ở nước ngoài là người nghèo, ở Việt nam không có lợi tức
đủ sống . Điều kiện vay tiền, người đứng vay phải có bất động
sản trị giá ít nhứt 100 000 us$ . Nhưng ngân hàng luôn luôn
đánh giá dưới nửa giá thật để căn cứ trên đó cho vay .
Chính
ngân hàng lập hồ sơ vay tiền theo chương tŕnh Xuất khẩu lao
động . Khi làm hồ sơ, ngân hàng cho biết mỗi chặng đường đi do
Bộ Lao động và Thương binh Xă hội điều khiển . Điểm hẹn tập
trung và băi đáp, do Đại sứ quán Hà nội tại chổ phụ trách .
Quân
đội và công an đặc trách kinh tế nước ngoài lo các dịch vụ như
ăn ở tại địa điểm tập trung, hướng dẩn ra băi đáp để trốn qua
Anh . Quân nhân và công an đảm trách công tác này do người Tàu
trả lương bằng tiền mặt tại chổ, theo từng công tác . Nhưng
trên thực tế, người lao động trên đường xuất khẩu bị bỏ rơi .
Họ sống qua ngày hoàn toàn nhờ người địa phương giúp đỡ . Như
ở rừng Tétéghem, từ năm rồi đến nay, hơn 200 người hằng ngày
sống c̣n nhờ sự vận động giúp đỡ của vị Linh mục Việt nam ở đó
. Các Hội thiện nguyện Pháp, mỗi tuần cung cấp 2 bữa ăn nóng .
Các thứ vật dụng như nồi niêu, soong chảo, giày dép, quần áo,
… đều do ḷng từ thiện của người địa phương . Người của Hà nội
chỉ biết lấy tiền và đă lấy xong rồi nên hết chuyện . Thậm chí,
có người chết, Hà nội c̣n làm ngơ được .
Chánh
sách « Xoá đói giảm nghèo » và « Đề Án hổ trợ các Huyện nghèo
đẩy mạnh xuất khẩu lao động » của đảng và Nhà nước hà nội đang
khai triển mạnh, như một trong những ưu tiên, nên khi có người
tới ngân hàng vay tiền để làm ăn, liền được nhân viên ngân
hàng hướng dẫn chuyển qua Chương tŕnh Xuất khẩu lao động nước
ngoài . Họ tuyên truyền đi Anh làm việc, lương tháng 5000 $US
. Làm việc trong ṿng 4 tháng , ăn tiêu xong, lấy lại đủ số
tiền đầu tư . Sau đó chỉ có phất lên luôn!!!
Đi Anh
theo chương tŕnh « Xóa đói giảm nghèo » và « Đề án hổ trợ các
Huyện nghèo đẩy mạnh xuất khẩu lao động » do ngân hàng trong
Hệ thống các Ngân hàng Nhà nước tài trợ có giá biểu cụ thể
theo từng lộ tŕnh: Đi Anh bằng đường bộ phải trả 15 000 $US .
Đường hàng không là 20 000 $US . Mượn ngân hàng 15 000 $US
phải trả tiền lời ngay sau khi lấy tiền 5,3 $US / ngày . Đi
đường bộ bắt đầu qua nước Tàu . Từ đây tiếp tục đi bằng xe car
qua các nước trên đường dẩn tới Anh . Đi bằng đường hàng không
tới Moscou (Nga), đi xe car qua Đức hoặc Ba-lan, qua Pháp . Đi
đường bộ hay hàng không cũng đều tới vùng Calais dừng lại điểm
hẹn là rừng Tétéghem chờ cơ hội qua Anh...
Cách
trả tiền theo hợp đồng kư từ bên Việt nam với ngân hàng cho
vay chia ra làm 4 lần theo 4 giai đoạn của lộ tŕnh . Việt nam
– Tàu : trả 3000 $US, Tàu-Nga : trả 4000 $US, Nga-Balan, Đức,
Bỉ và Pháp : 3500 $US, Pháp-Anh, trạm cuối : 4500 $US . Nếu
thấy có thể tự túc đi qua Anh được th́ khỏi trả khoản tiền này
. Về cách đi qua Anh vẫn có người hướng dẫn đi an toàn tới nơi
. Qua tới Anh có ngay bộ phận lao động đưa đón, bảo đảm việc
làm trong ṿng 2 ngày, chậm lắm là 3 ngày . Nếu trả trọn từ
Việt nam 15 000 hay 20 000 $ US th́ trong ṿng 15 ngày tới nơi
an toàn .
Trên
thực tế, tại rừng Tétéghem, trong số những người đang ở đây,
trong lúc này, có người đă chi trả trên giá của hợp đồng kư
tại Việt nam .
Người
đi theo chương tŕnh lao động ở Anh, khi tới Tàu phải khai sụt
tuổi ít nhứt 12 tuổi để cho phù hợp với tuổi lao động . Khi
qua tới Nga, người đi lao động thấy ḿnh không có một thứ giấy
tờ ǵ trong người hết cả . Bổng chốc, họ trở thành người vô
gia cư, vô tổ quốc .
Vài
trường hợp cụ thể
Một
thanh niên đến từ cuối năm rồi cho niết anh đă chi trả cho tổ
chức dẫn anh đi hết 17 000 $US. Anh đi đường bộ 1 tháng, nằm
rừng 2 tháng, chuyển hướng đi 3 lần. Tại điểm hẹn, anh bị
chuyển láng 2 lần . Láng 1 thuộc rừng Tétéghem, láng 3 thuộc
rừng Grande Synthe . Mỗi lần chuyển láng đều phải trả tiền.
Việc chuyển láng do người của Tổ chức quyết định. Anh c̣n đang
ở trong rừng, chưa biết ngày nào được đi qua Anh và được làm
việc. Tiền lương sẽ được bao nhiêu . Nhưng anh vừa nhận được
tin từ bên nhà, gia đ́nh anh đă trả cho Ngân Hàng Chánh sách
Xóa đói giảm nghèo hết 30 000 $US .
Anh cho
biết vài người khác, tài sản thế chấp ngân hàng nay đă bị ngân
hàng phát măi v́ không trả được tiền lời!!!
Một
cánh rừng chia ra làm nhiều láng . Như rừng Grande Synthe có 5
láng . Mỗi láng có chừng 30 người do một trưởng láng trông coi
. Mà trưởng láng không ai khác hơn là công an đặc trách kinh
tế ở nước ngoài từ Việt nam qua công tác . Công an cũng đi
theo người xuất khẩu lao động phát xuất từ Việt nam, theo
đường bộ hoặc theo đường hàng không . Nhưng chỉ đi một chặng
đường trên lộ tŕnh dài v́ hết một chặng có một người khác
thay thế.
Ở láng
một thời gian được biết việc làm ở bên nước Anh là đi trồng «
cỏ », tức trồng cần sa . Nghe nói ở Anh, những người lao động
Việt nam không phải tất cả được sống tập trung, gần nhau . Có
người làm việc cách Luân đôn 80 km, trong một cái nhà mênh
mông biệt lập ở xa thành phố. Muốn trốn đi cũng không biết
trốn cách nào thoát được . Thân phận của họ không khác ǵ bị
nhốt trong một cái chuồng suốt thời gian làm việc . Ở trong
nhà nóng trên 30°C . Ra bên ngoài lạnh dưới O°C . Nhiều người
lớn tuổi, sức yếu v́ phải làm việc ngày 12 giờ, ăn uống thiếu
thốn do phải tiện tặn v́ lương chỉ có 700 bảng Anh (sterling),
chớ không phải 5000 $US như nhân viện ngân hàng nói lúc tuyên
truyền kêu gọi xuất khẩu lao động . Có người cuối tháng để
dành được 50 bảng Anh . Có người không c̣n một đồng nào hết
nếu chẳng may ngă bịnh trong tháng .
Cuối
tháng, một người việt nam tới lấy cần sa tươi . Một người Tàu
tới phát lương bằng tiền mặt . Công nhân không được nói chuyện
với người không phải cùng ở và làm việc tại chổ .
Có
người liên lạc được với gia đ́nh ở Việt nam cho biết sự thật
về công việc làm, đời sống ở Anh và lương bổng của họ . Mọi
người chỉ c̣n biết đau ḷng v́ chắc chắn tài sản thế chấp ngân
hàng thuộc Chánh sách đảng và Nhà nước « Xóa đói giảm nghèo »
và « Đề án hổ trợ các Huyện nghèo đẩy mạnh xuất khẩu lao động
» sẽ bị phát măi nay mai .
Theo
những người Việt nam đang trồng cần sa tại Anh cho biết th́ ở
đây có ít nhứt 500 địa điểm trồng cần sa rất kín đáo và thường
di chuyển . Chế biến cần sa thành món hàng cho thị trường do
người Việt nam đảm trách ở 150 cơ sở cũng kín đáo .
Việc đóng gói,
bao b́ do công an Việt nam làm . Phân phối tiêu thụ do người
Tàu . Người Việt nam làm việc ở đây không có ai biết được
đường dây tiêu thụ . Có điều lạ là cần sa xuất phát từ đây
nhưng trên nước Anh, người ta không thấy lưu hành .
Trước đây có
người Việt nam làm giàu nhờ trồng cần sa . Nhưng chỉ thời gian
sau, những người làm ăn độc lập này bị chết bất đắc kỳ tử .
Thị trường này nằm trọn trong tay người Tàu . Đảng và Nhà nước
Hà nội gởi người qua hợp tác hữu nghị và bền vững với người
anh em cùng chủ nghĩa xă hội với nhau .
Trên báo Sài g̣n
Tiếp Thị và Tuổi Trẻ trong nước có loan tin về đời sống và
đồng lương của những người lao động việt nam theo Chánh sách
Xuất khẩu lao động của các Huyện nghèo, nhưng không nói rỏ chi
tiết nên việc cảnh báo đồng bào chưa đủ hiệu lực . Vẫn c̣n
người cầm thế nhà đất để đi ra nước ngoài làm việc kiếm tiền
nuôi gia đ́nh hơn ở lại cùng chung số phận nghèo đói với nhau
. Họ không biết giấc mơ đổi đời chỉ là cơn ác mộng đến với họ
giữa ban ngày .
Những người về
Việt nam nên nói ra với bạn bè, bà con sự thật về những người
lao động ở nước ngoài để kịp ngăn ngừa sự tán gia bại sản của
đồng bào nghèo ngay từ gốc . Hơn nữa, khi đă làm hợp đồng đi
lao động nước ngoài, mà qua Anh trồng cần sa, như những người
này, th́ sẽ khó ḷng về được quê hương v́ trước sau ǵ họ cũng
bị phát giác và bị bắt giam tù chưa kể là đảng và Nhà nước VN
sẽ không bao giờ chấp nhận cho những người lao động nay bị xem
là bất hợp pháp như họ hồi hương .
Xa nhà, ngày Tết
sắp tới . Một thanh niên nhớ nhà, nhớ vợ con :
“ …
Tết đến rồi em ơi,
anh nhớ lắm .
Mắt anh vọng về thèm khát của quê hương .
Anh muốn làm Tôn Ngộ Không hóa núi sông
Biến một phép về nơi xứ mẹ
Nhưng ảo tưởng bao giờ làm được thế
Nên anh đành chấp nhận phải xa quê …”
Một người khác than qua nước mắt :
“…Muốn
quay về nhưng cách trở núi non,
Đường xa lắm em ơi, xa ngàn dặm …”
|